Weg met de drempels
in de Vlaamse Sociale Bescherming
Met een nieuw decreet voorziet de Vlaamse regering nieuwe drempels voor bepaalde domeinen van de sociale bescherming. De toegang tot de zorgbudgetten zal slechts toegekend worden na maar liefst tien jaar verblijf in Vlaanderen of Brussel, waarvan vijf jaar ononderbroken, en het voldoen aan de inburgeringsplicht. Verder legt het decreet een verblijfsvoorwaarde op van vijf jaar, samen met het voldoen aan de inburgeringsplicht, voor wie aanspraak wil maken op de vermindering van de zorgpremie. Ook wordt een dossiertaks ingevoerd, die men moet betalen als men beroep aantekent. Daar hebben we je hulp voor nodig.
Wij verzetten ons tegen het voorwaardelijk maken van rechten en stappen naar het Grondwettelijk Hof om de vernietiging van dit decreet te vragen. Een samenleving met A en B burgers, daar kunnen wij ons niet bij neerleggen.
Wie ziek is, kan in België rekenen op de federale sociale zekerheid via onder meer de terugbetaling van dokterskosten en medicatie. In Vlaanderen is er hiernaast nog een extra laag: de Vlaamse sociale bescherming. Als je gedurende een lange periode veel zorg nodig hebt, kun je beroep doen op een zorgbudget. Binnenkort is dat niet meer voor iedereen het geval. De Vlaamse Regering voert allerlei nieuwe drempels en voorwaarden in om op dit zorgbudget aanspraak te kunnen maken. Op 26 juli werd een nieuw decreet rond deze Vlaamse Sociale Bescherming gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad.
De hervorming omvat vier aspecten:
Met deze hervorming wordt onze sociale bescherming voorwaardelijk gemaakt. De wijzigingen staan dan ook in fel contrast met het principe van een solidaire verzekering dat rechten verleend op basis van noden en draagkracht. Zaken zoals een dossiertaks en buitensporige verblijfsvoorwaarden creëren juist bijkomende drempels waar vooral de meest kwetsbare groepen slachtoffer van zullen worden.
Mensen zullen vanaf nu worden uitgesloten van bepaalde domeinen van sociale bijstand op basis van hun verblijfsduur in België. Wie nog geen 10 jaar in België woont, kan het zich niet veroorloven om langdurig ziek te zijn en zal zelf moeten opdraaien voor een heleboel kosten verbonden aan de zorg.
Deze mensen moeten wel elk jaar hun bijdragen aan de Vlaamse Sociale Bescherming betalen, en de eerste 5 jaar sowieso de volle pot, aangezien ze geen recht hebben op de verlaagde bijdrage. Vergelijk het hiermee: Zou jij een brandverzekering aangaan waarin staat dat je wel je verzekeringsbijdrage moet betalen, maar je tijdens de eerste tien jaar geen vergoeding zult krijgen als je huis afbrandt?
* Een paar mensen kozen ervoor om anoniem te blijven en hun verhaal te vertellen onder een fictieve naam.
“Ik herinner me nog toen ik net in België was aangekomen. Elke euro maakte toen verschil, zeker tijdens de eerste 5 jaren want dan heb je vaak nog geen werk. 27 euro minder zou toen voor mij betekend hebben dat ik 3 prepaid kaarten van Lyca Mobile minder zou kunnen betalen om te kunnen bellen naar mijn familie in Syrië. Ik had toen geen geld voor een GSM abonnement.� (Hussein)*
“Ik vind het absurd dat ik wel recht heb op een zorgbudget maar mijn echtgenote niet omdat zij slechts een paar jaar later is aangekomen in België. Deze wet geeft ons het gevoel alsof wij hier niet welkom zijn.� (Tony)
“Vanuit de mensen, vooral vrouwen met kinderen, die vaak heel lang moeten wachten voor ze een uitspraak hebben over hun verblijfsmogelijkheden (meestal regularisatiedossiers) zou het zeer erg zijn dat ze ongelijk behandeld worden i.v.m. verhoogde tegemoetkoming voor bvb. betalen van de zorgpremie enz. We hebben de ondervinding dat, wanneer ze na lang wachten eindelijk verblijfsrecht bekomen hebben, een van de eerste brieven die ze ontvangen, de vraag voor betaling zorgpremie is. Indien ze dan al in orde zijn met Mutualiteit en een verhoogde tegemoetkoming krijgen, zijn we heel blij dat ze vermindering kunnen aanvragen. Ze hebben dan immers nog niets verdiend. Indien dit een precedent zou scheppen en het ook zou gelden voor bvb. groeipakket, dan zou dit zeker faliekant zijn.� (Annemie Luyten, coördinator De Loodsen vzw)
“Ik heb zelf nog geen wettelijke verblijfspapieren. Maar nu merk ik dat zelfs mensen die wel papieren hebben niet als echte Belg worden behandeld. Zij hebben zoveel moeite gedaan om papieren te krijgen en dan worden zij opnieuw uitgesloten.� (Zara)*
“Ik ben werkloos en ontvang ongeveer € 1100 werkloosheidsuitkering. Toen ik werkte, verdiende ik ongeveer € 1700. Ik zou graag weer gaan werken, maar ik ben al 60 jaar en niemand wil me werk geven. De huishuur is € 525. Mijn vrouw en zoon wonen nog in Spanje en ik probeer hen elke maand ook wat geld te sturen. Ik heb al 4 jaar geen nieuwe kleren gekocht meer voor mezelf, ik heb zelfs geen geld om een koffietje te gaan drinken. Iedere euro telt, dus € 27 meer moeten betalen is veel voor mij.� (Moustapha)
“Voor mij is €27 luiers voor mijn kindje� (Hanane)
“€27 is voor mij het aankopen van warme tweedehands kleding� (Chandra)
“Een bedrag van €27 betekent voor anderen niet zoveel maar voor mij is elke euro van belang.� (Firdaus)
“€27 is ongeveer het bedrag dat ik betaal voor een cinema abonnement waar ik een maand lang van kan genieten, om zo mezelf af te leiden van eenzame momenten.� (Jos)
“Als ik geen korting op de zorgpremie zou hebben zou ik 10 keer de tram niet kunnen nemen.� (Lisa)*
“Ik vind dat niet eerlijk dat men 75 euro moet betalen om in beroep te gaan tegen een beslissing. Waarom zou ik betalen om gelijk te krijgen als iemand anders een fout heeft gemaakt? Wat als de persoon dat geld niet heeft? Moet hij dan de keuze gewoon accepteren? Dat is niet eerlijk.� (Sarah)*
“Krijg ik dan die 75 euro terug als ik gelijk heb? Ze moeten niet vergeten dat mensen weinig geld hebben, en 75 euro is heel veel geld voor iemand die arm is� (Luc)*
"Het decreet Vlaamse Sociale Bescherming? Er is geen sociale bescherming meer naar mijn gevoel. Ik krijg het gevoel dat we ons plan maar allemaal moeten trekken. Wie beschermt ons nog? Niemand.� (Lucia)*
"Iedereen kan ziek worden. Je kiest niet wat er met jou gebeurt. Eens je het recht hebt gekregen om hier te verblijven moet je dezelfde rechten krijgen als mensen die hier zijn geboren.� (Cindy)*
"Voor mij is 27 euro extra veel geld want tegenwoordig is alles ook zo duur. Mijn man moet dit ook betalen dus voor ons twee is dit in totaal al 108 euro jaarlijks dat we betalen.� (Anja)*
Ook in andere domeinen zien we dat de Vlaamse regering de lat steeds hoger legt voor bepaalde groepen, in het bijzonder nieuwkomers. Het behalen van een inburgeringsattest wordt een pak moeilijker: straffere taaleisen, bijkomende plichten, resultaatsverbintenissen en hoge kosten voor de betrokken nieuwkomers zelf. Integratie dreigt zo steeds minder een wederkerig verhaal te worden. Ook in het woonbeleid zien we dat criteria als lokale binding een steeds belangrijkere plaats innemen.
Dit beleid kan een gevaarlijk precedent zijn voor verdere hervormingen. Nu worden bepaalde groepen uitgesloten van de Vlaamse Sociale Bescherming, maar dit decreet kan ertoe leiden dat in de toekomst ook zaken als het groeipakket voorwaardelijk worden gemaakt. Het voorwaardelijk maken van rechten creëert A- en B-burgers, en dat is tegen elk gelijkheidsbeginsel.
Als middenveld willen en kunnen wij ons dan ook niet neerleggen bij dit onrechtvaardige en asociale decreet. Daarom stappen wij met een coalitie van middenveldorganisaties en vakbonden naar het Grondwettelijk Hof om de vernietiging te eisen van het decreet.
We sloegen de handen in elkaar met de advocaten van Progress Lawyers Network. Zij bereiden een verzoekschrift met sterke juridische argumenten voor. De deadline voor het indienen van het verzoekschrift is 26 januari, en nadien zal het waarschijnlijk nog een jaar duren voor er effectief gepleit wordt. Een uitspraak van het Hof zal dan nog een zestal maanden later zijn. Dat betekent dat het decreet twee jaar lang uitgevoerd zal worden, en veel schade zal aanrichten in de levens van mensen.
De procedure is voornamelijk schriftelijk. Er volgt dan een openbare zitting. Op die zitting wordt een verslag gemaakt door twee rapporteurs, gepleit en er kunnen vragen gesteld worden. De zitting kan wel een belangrijk moment zijn om samen te komen met alle betrokkenen en om aandacht op de procedure te vestigen. De uitspraak volgt enkele maanden later en wordt schriftelijk meegedeeld.
Uitkomst: Indien het beroep tot vernietiging gegrond is, wordt de bestreden wetgevende norm geheel of gedeeltelijk vernietigd. Een vernietigingsarrest is een arrest waartegen men niet meer in beroep kan gaanvanaf bekendmaking in het Belgisch Staatsblad. Een vernietiging werkt in principe retroactief, dat wil zeggen dat de vernietigde norm moet worden geacht nooit te hebben bestaan. Indien nodig kan het Grondwettelijk Hof de terugwerkende kracht van de vernietiging verzachten door de gevolgen van de vernietigde norm te handhaven. Dit gebeurt in veel gevallen. Indien een bepaling vernietigd wordt, kan de regering deze in principe opnieuw invoeren, maar in de praktijk gebeurt dit niet aangezien deze opnieuw vernietigd kan worden door het Grondwettelijk Hof.
Dit alles kost geld.
Voor de financiering van een procedure voor het Grondwettelijk Hof kan moeilijk op voorhand een exact bedrag bepaald worden. Hierop kan geen forfait geplakt worden, maar we schatten de kosten voor deze procedure op minimaal 25.000 euro.
We vinden het heel belangrijk dat deze inzamelactie transparant verloopt.
Progress Lawyers Network zal aan deze procedure minimum een 150-tal werkuren besteden.
Deze werkuren zullen gebruikt worden voor:
Wie wil bijdragen en meer informatie wil over de exacte verdeling van de werkuren, mag steeds contact met ons opnemen.
De helft van dit bedrag wordt gefinancierd door de deelnemende organisaties uit de kerngroep: ACLVB, ACV, ABVV, Netwerk tegen Armoede, SAAMO en Vluchtelingenwerk Vlaanderen. De andere helft (€12.500) willen we ophalen dankzij deze inzamelactie.